📍 Asar Kalesi – Çukurören Köyü’nün Tarihi Mirası

Çukurören Karapınar yolu

Çukurören Köyü'nün tarihî zenginliği arasında öne çıkan yapılardan biri de hiç şüphesiz Asar Kalesi’dir. Gediz ilçesi, M.Ö. 1200-1000 yılları arasında Frigler tarafından kurulmuş, bu medeniyetin izlerini taşıyan önemli bir bölge olmuştur. Frigler, Ana Tanrıça Kybele adına, Murat Dağı’nın zirve yamacına yakın Kesiksögüt Yaylası’nda bir tapınak inşa etmişlerdir.Bu tapınağa halk arasında "Kesiksögüt Tapınağı" veya "Sibeli" de denmektedir.Sonraki dönemlerde, özellikle Roma İmparatorluğu’nun Hristiyanlığı kabul etmesiyle birlikte bu tapınak bir manastıra dönüştürülmüştür. Tapınağın ve çevresindeki yerleşimlerin güvenliğini sağlamak üzere, Çukurören'in doğusunda, bölgeye hâkim stratejik bir tepe üzerine Asar Kalesi inşa edilmiştir.
🏔️ Asarkale'nin Coğrafi Konumu ve Stratejik Yapısı
Asar Kalesi, Murat Dağı’nın kuzey yamaçlarının kuzeybatısında, Çukurören Köyü'nün güneydoğusunda yer almaktadır. Bölge halkı tarafından “Asartepe” olarak bilinen bu kale, Karapınar piknik alanının yaklaşık 3 km batısında, Karlıktepe ve Asar Yaylası'nın kuzeydoğusunda, kesik koni şeklinde doğal yapısıyla dikkat çeken bir tepe üzerindedir. Bu tepe, çevredeki hemen her noktadan görülebilir özelliktedir.
Çukurören Karapınar yolu üzerindeki Kaplancık yol ayrımından, kalenin inşa edildiği tepe rahatlıkla gözlemlenebilir.(Yandaki yada aşağıdaki fotoğraf videolarda incelenebilir)

Çukurören Karapınar yolunda Asarkalenin görünüşü

🏛️ Asarkale - Antik Çağlardan Günümüze

Asar Kalesi, Gediz'deki antik çağ yapıları arasında Kadoi Kalesi’nden sonra bilinen ikinci önemli kale yapısıdır. Kaleyi kimin inşa ettiği tam olarak bilinmemekle birlikte, Kybele Tapınağı'na yakınlığı, bu kalenin tapınak ve çevresindeki yerleşimlerin korunması amacıyla inşa edildiği fikrini güçlendirmektedir. Kale içerisindeki plan proje kullanım şekline bakıldığına Roma dönemine ait olabileceği tahmin edilmektedir.

Kalenin binlerce yıl boyunca maruz kaldığı doğa koşulları ve özellikle hazine avcılarının verdiği zarar sonucunda, yapı büyük ölçüde yıkılmıştır. Günümüzde yalnızca temel kalıntılar ve bazı sağlam duvar parçaları kalmıştır.

🧱 Asarkalesi Yapısal Özellikleri ve Kalıntıları

Asarkalenin yıkılan sur parçaları

Kale, dikdörtgen planlı olarak inşa edilmiş olup, içinde su sarnıcı, yemekhane, yatakhane, mutfak, komutan odası gibi yapılar bulunduğu tahmin edilmektedir. Ayrıca kaleye döşenmiş olan su yollarına ait künk parçaları da günümüze ulaşmıştır.

Yaklaşık 2 dönümlük bir alana yayılan kale, toplama taşlar ve 30x30x3 cm ölçülerinde tuğlalar kullanılarak inşa edilmiştir. Güney duvarı yaklaşık 4-4,5 metre uzunluğunda, yüksekliği ise 2,5-3 metre civarındadır. Bu duvarın alt kısmında 1x1,5 metrelik bir delik bulunmaktadır. [Bu deliğin mazgal veya geçit olarak kullanıldığı tahmin edilmektedir.]

Kaçak kazılarla ortaya çıkarılan sağlam bir yapının batı yüzü 7-8 m, güney duvarı ise 2,5-3 m uzunluğundadır. Duvarların üzeri kalın bir moloz tabakası ile kaplanmış ve yüksekliği yaklaşık 3,5-4 metreye ulaşmaktadır.

🧭 Yerleşim Düzeni ve Gözetleme Kulesi

Kaleye ait diğer yapılar, doğu yönünde kuzey-güney doğrultusunda sıralanmıştır. Toprak üstünde görülebilen 4 veya 5 adet temel kalıntısı, 20-30 cm yüksekliğinde duvar izleriyle kendini göstermektedir.

Kalenin güneydoğu köşesinde yer alan kare planlı bir yapı, muhtemel gözetleme kulesi olarak değerlendirilmektedir. Tüm bu kalıntılar, kalenin yaklaşık 2.000 m²’lik bir alana yayılmış olduğunu ortaya koymaktadır.

💧 Hayati Öneme Sahip Sarnıç

Asar Kalesi’nde, kuşatma dönemlerinde hayati öneme sahip olan bir su sarnıcı, kalenin orta alanındaki kayalıklara oyulmuştur. Bu kare planlı sarnıcın çapı 4-4,5 m, derinliği ise günümüzde molozla dolduğu için yaklaşık 2,5-3 m civarındadır. Sarnıcın kuzey yönü taş duvarla tamamlanmıştır. Ne yazık ki bu yapı da kaçak kazılar nedeniyle büyük zarar görmüş ve kuzey duvarı yıkılmıştır.

🛡️ Antik Yerleşim Ağı

M.Ö. 133 yılında başlayan barış ve refah döneminde, Kadoi çevresinde pek çok yeni yerleşim kurulmuştur. Bu yerleşimler, özellikle Murat Dağı’nın kuzey ve kuzeybatı yamaçlarında yoğunlaşmış olup, günümüzdeki Çukurören, Belova, Azmak, Nallıkaya, Karapınar, Örenler ve Göynük yakınlarında bulunmaktadır. Roma’nın Hristiyanlığı kabulü sonrası manastıra dönüştürülen Kybele Tapınağı’nın burada yer alması, bölgenin önemini artırmıştır.

Roma İmparatorluğu bu yerleşimleri korumak adına bölgedeki yol ve geçitleri gözetleyebilecek stratejik bir noktaya Asar Kalesi’ni inşa etmiş olabileceği düşünülmektedir.

🧨 1913 Yılındaki Talan

1913 yılına kadar Asar Kalesi ve Kybele Tapınağı’nın duvarları büyük ölçüde ayakta kalmayı başarmıştı. Ancak o yıl Alman arkeolog ekibi, "avcılık bahanesiyle" bölgeye gelmiş ve bu durum bölgede hazine olabileceği şüphesini doğurmuştur.

[Alman arkeolog ekibinin gelişinden sonra bölgede yoğun definecilik faaliyetleri başlamış, bu anıt yapılar ciddi şekilde tahrip edilmiştir.]

Bugün, yalnızca birkaç sur odası dışında neredeyse hiçbir yapı sağlam kalamamıştır. Bu durumu önlemek amacıyla bölge arkeolojik sit alanı ilan edilmiştir. [Sit alanı ilanı detaylarını ve haritasını buradan inceleyebilirsiniz.]