.jpg)
Gürlek Köyü
GÜRLEK KÖYÜ
Gediz / Gürlek köyü hakkında bilgiler
GÜRLEK KÖYÜ
(Görgil – Gürleyik – Civarıgürlek)
Gürlek, Kütahya ilinin Gediz ilçesine bağlı bir köydür. Şaphane Dağı’nın sarp ve dik doğu yamaçlarında, kuzey-güney doğrultusunda sıralanan köy dizisinin en güneyinde yer alır. Köy, Kütahya il merkezine 110 km, Gediz ilçe merkezine ise 18 km uzaklıktadır.
Tarihçe
Köyün adı, 1665 yılı kayıtlarında Gürleyik, 1928 yılı kayıtlarında Civarigürlek, 1946 yılı kayıtlarında ise Civargörlek olarak geçmektedir. 29 Şubat 1972'de belediye statüsü alarak beldeye dönüşen kasabanın belediye statüsü, nüfusunun 2000 kişinin altına düşmesi üzerine 2013 yılında sona ermiştir.
Osmanlı arşiv belgelerinde Görgil, Gürleyik ya da Civarıgürlek adlarıyla anılan yerleşim, bolluk ve verimlilik anlamına gelen bu adını çevresindeki sulak ve bereketli topraklardan almıştır. Köy, Kadoi’nin (Gediz) fethinden sonra bu yöreye gelip yerleşen bir Yörük oymağı tarafından, tahminen XIV. yüzyılın sonları ile XV. yüzyılın başlarında kurulmuştur. 1530 tarihli Muhasebe-i Vilayet-i Anadolu defterinde, köy halkından: “Gürleyik Karyesi Yörükleri Cemaati” diye söz edilmesi de bu savı doğrulamaktadır.
Köyde daha 1521 yılında bir medrese ile Genç Abdal adına inşa edilmiş bir zaviye bulunuyordu. Bu da Gürlek’in o dönemde Akçaalan, Kuşu, Gökler gibi Gediz’in önde gelen büyük köylerinden biri olduğunu göstermektedir. O tarihlerde köyde Piyade Kara Musalar adıyla anılan bir çiftlik de vardı.
1671 yılında Gediz’e gelen ünlü seyyah Evliya Çelebi, Gediz’den Şaphane Köyü’ne giderken içinden geçtiği Görlik’i şöyle anlatır:
“...bu şehrin (Gediz) ileri gelenleri ile vedalaştık. Bize elli kadar atlı arkadaş verdiler. Batı tarafındaki bağlar (Tekmen Bağları) arasından geçerek yüz evli, bağlı-bahçeli, akarsulu, bir camili ve bir tekkeli söz götürmez mamur bir zeamet köyü olan Görlik’i geçtik, andan Üçbaş Köyü’ne vardık.”
Osmanlı döneminde Gediz bezi dokunan üç merkezden biri olan Gürlek’te, 1885 yılına ait Kütahya Sancağı Salnamesi’nde şu bilgi yer alır:
“Gediz’e yarım saat mesafede Akçaalan ve bir saat mesafede Gürlek Karyesi ahalisinden bazıları çulhacılık ile meşgul olup 500 destegahta bez dokunur. Ahalinin dörtte biri bu işle geçinir.”
Bir zamanların gözde mesleklerinden olan bez dokumacılığı, geçen yüzyılda terkedilmiş, böylece Gediz, Akçaalan ve Gürlek’te dokunan Gediz Bezi de unutulmuştur.
Coğrafya ve Doğal Yapı
Dağın Gediz’e bakan bu bölümü, Anadolu karaçamı ve meşe ormanları ile kaplıdır. Daha doğuda ise, meşe palamutlarının kümeler halinde yetiştiği dağın eteklerinden Kocadere akar. Pınarbaşı kaynağından doğan Kocadere, Pınarbaşı, Gürlek ve Çeltikçi köylerinin doğusundan geçerek Abide Köyü yakınlarında Gediz Nehri’ne karışır.
Yerleşim, yakın zamanlara kadar bağlarıyla ünlüydü. Ancak bugün bu bağlardan geriye hemen hiçbir şey kalmamıştır. Kocadere ile sulanabilen yerlerde iç tüketimine yönelik sebze, diğer alanlarda ise hububat üretimi yapılmaktadır. Köyün kuru fasulyesi ise oldukça ünlüdür.
Gürlek’te Osmanlı döneminden önceki uygarlıklara ait herhangi bir yapı ya da yapı kalıntısı yoktur. Ancak köyün kuzeyindeki tepelerden birinde, yöre halkınca Fadime (Fatıma) Anamızın Evi diye anılan iki kademeli bir mağara vardır. Mağaranın ikinci kademesinde bir seki ve bunun üzerinde elle yapıldığı anlaşılan beşik benzeri bir oyuntu yer almaktadır. Mağara duvarlarında yer alan üç insan eli izi ile sarnıç olduğu sanılan derin bir oyuk, dikkat çekicidir. Yaşı ilerlemiş Gürlekliler, bu el izinin yüzyıllardan beri var olduğunu ve kuyu benzeri oyuğa taş atıldığında derinlerden su sesi geldiğini anlatmaktadırlar. Bu güne kadar herhangi bir arkeolojik çalışma yapılmadığından, bu ilginç mekânın sırrı çözülememiştir.
Ayrıca Gürlek’te Osmanlı döneminden önce yerleşim alanı olarak kullanıldığı sanılan Ören ve Killik mevkilerinde, seramik eşya, tuğla kırıkları ile Roma dönemine ait olduğu sanılan sikkeler bulunmuştur. Geçmiş yıllarda yapılan kaçak kazılarda bazı mezar kalıntılarına da rastlanmıştır.
Gürlek’in kuzeyinde, meşelerle kaplı Erenler Düzlüğü’nde, Osmanlı döneminden kalma üç mezar vardır. Genç Abdal Zaviyesi ile Gürlek Medresesi’nde görev yapan ulemalara ait olduğu sanılan bu mezarlar, mezar soyguncuları tarafından talan edilmiştir. Erenler Düzlüğü, geçmiş yüzyıllarda yörenin önemli ziyaretgâhlarından biriydi ve yağmur duaları da burada yapılırdı.
Nüfus
Yıllara göre köy nüfus verileri:
Yıl Nüfus
2020 339
2019 358
2018 360
2017 368
2016 377
2015 406
2014 444
2013 470
2012 521
2011 562
2010 581
2009 635
2008 660
2007 686
2000 2.075
1990 1.839
1985 1.356
Yakın zamanlara değin Civarıgürlek adıyla anılan ve daha sonra Gürlek adını alan yerleşim, Osmanlı döneminden bu yana nüfus büyüklüğü bakımından Gediz’in en büyük köyleri arasında yer almıştır. Nitekim 1935 Genel Nüfus Sayımı verilerine göre, 462’si erkek, 562’si kadın olmak üzere toplam 1.024 nüfusa sahip olan yerleşim, Akçaalan’dan sonra Gediz’in ikinci büyük köyü durumundaydı. 1950’de 1.244’e çıkan nüfus, yaşanan göçlere rağmen 1997’de 2.128’e ulaşmıştır. Ancak 2000’de 2.075’e, 2007’de 686’ya ve 2017’de 368’e kadar gerilemiştir. Bu da köyün son yıllarda hızla boşaldığını göstermektedir.
1970 Gediz Depremi’nden sonra Gürlek’ten 150 kişi Avrupa’ya işçi olarak gitmiştir. Bugün ise, İzmir ve Manisa çevresinde yaklaşık 1.500, Gediz’de ise yaklaşık 1.000 kadar Gürlekli yaşamaktadır.
Yönetim Belediye Başkanlığı (1972-2013)
Seçim Yılı Belediye Başkanı - Parti
2009 İbrahim Ulusoy - MHP
2004 İsmail Cingöz - AK Parti
1999 Kadir Kaya - ANAP
1994 Mehmet Ali Çetinkaya - RP
1989 İbrahim Çelik - ANAP
1984 Ramazan Erdoğmuş - SODEP
1977 Ali Erkan - AP
1973 Halil Turan - CHP
Tarihî Olaylar
Dünya Savaşı’na katılan Gürlekli askerlerden Hüseyin oğlu Osman, Hıdıroğullarından Mustafa oğlu Mehmet, Musa oğlu Hüseyin ile Ali oğlu Hasan, Çanakkale Cephesi’nde şehit düşmüşlerdir.
Gürlek, Kurtuluş Savaşı yıllarında Çerkez Ethem Kuvvetleri ile nizami birliklerin çatışmalarına da sahne olmuştur. Çerkez Ethem, kendisini takip eden Derviş Bey komutasındaki süvari birliklerinden kurtulabilmek için, Şaphane Dağı’nın sırtlarındaki Gürlek, Pınarbaşı, Ece ve Yelki köyleri çevresinde mevzilenmiştir. 22 Ocak 1921 günü kesin bir yenilgiye uğrayan Çerkez Ethem Kuvvetleri, bu çatışmalar sırasında Yelki, Pınarbaşı ve Gürlek’i yakmıştır.
KÜTAHYA GEDİZ GÜRLEK KÖYÜ YILLARA GÖRE NÜFUS VERİLERİ
| Yıl | Köy Adı | Toplam Nüfus | Erkek Nüfus | Kadın Nüfus |
|---|---|---|---|---|
| 2024 | Gürlek Köyü | 298 | 145 | 153 |
| 2023 | Gürlek Köyü | 313 | 150 | 163 |
| 2022 | Gürlek Köyü | 311 | 152 | 159 |
| 2021 | Gürlek Köyü | 322 | 156 | 166 |
| 2020 | Gürlek Köyü | 339 | 168 | 171 |
| 2019 | Gürlek Köyü | 358 | 175 | 183 |
| 2018 | Gürlek Köyü | 360 | 180 | 180 |
| 2017 | Gürlek Köyü | 368 | 180 | 188 |
| 2016 | Gürlek Köyü | 377 | 184 | 193 |
| 2015 | Gürlek Köyü | 406 | 195 | 211 |
| 2014 | Gürlek Köyü | 444 | 211 | 233 |
| 2013 | Gürlek Köyü | 470 | 232 | 238 |
📍 Gürlek Köyü Google Harita Navigasyonu
İletişim ve Sosyal Medya
Admin ile İletişime GeçKöyle ilgili daha fazla bilgi ve fotoğraflara ulaşabileceğiniz sosyal medya hesapları:
Not: Eğer bu köye ait bir sosyal medya veya bağlantılı hesap mevcut değilse, otomatik olarak Çukurören Köyü’nün hesapları açılacaktır.
🔍 Kaynaklar ⇅
- Gediz Ansiklopedisi - Mehmet Pınar
- Kütahya İl ve ilçeleri resmi kurum siteleri
- Sosyal Medya Hesapları
- Wikipedia Özgür Ansiklopedisi
